Datum: 19.01.2021., 13:56 / Kategorija: Pravoslavlje

Bogojavljenje ili pojava božanstva

Bogojavljenje ili teofanija, sa značenjem pojava božanstva, manifestacija je božanstva na uočljiv način. Ovaj termin se koristio za označavanje pojava bogova u starogrčkim i bliskoistočnim religijama

Iako je Ilijada najraniji izvor opisa teofanija u klasičnoj antici (koji se javljaju u celoj grčkoj mitologiji), verovatno najraniji opis pojavljuje se u Epu o Gilgamešu.

Kao specifična upotreba za hrišćane i Jevreje u odnosu na Bibliju: teofanija se odnosi na manifestaciju avramskog Boga, otkriveno prisustvo koje je osoba osetila. Bogojavljenje je hrišćanski praznik koji slavi otkrovenje Boga Sina kao ovaploćenog u Isusu Hristu.

Kada se slavi Bogojavljenje

Jedan od najznačajnijih praznika pravoslavaca, slavi se 6. Januara po starom kalendaru, odnosno 19. januara kod crkava koje se drže julijanskog kalendara. Zapadni hrišćani uglavnom slave (ali ne i isključivo) posetu trojice mudraca mladom Isusu, i Isusovu fizičku pojavu pred inovernicima. Istočne crkve, dan pre Bogojavljenja slave krštenje Isusovo, koje je obavio Jovan Krstitelj u reci Jordan, koje se obeležava kao objava svetu da je on Sin Božji. Bogojavljenje je jedan od 15 najvećih hrišćanskih praznika.

Na dan Bogojavljenja, mnogobrojni vernici poštuju običaj plivanja za Časni krst, gde se skupi dosta naroda kod nekog uobičajenog mesta. Na primer, neke reke ili jezera. Svi kreću u isto vreme i ko prvi stigne do Časnog krsta on je pobednik.

Drevna grčka religija

U Delfima je teofanija bila prolećni godišnji festival kojim se proslavljao povratak Apolona iz njegovih zimovanja u Hiperboreji. Vrhunac festivala bio je prikaz vizije bogova poklonicima, obično skriven u svetilištu. Kasnije rimske misterijske religije često su uključivale slične kratke prikaze slika uzbuđenim poklonicima.

Pojava Zevsa Semeli više je nego što smrtnik može podneti, i ona je izgorela do smrti u plamenu njegove moći. Međutim, većina grčkih teofanija bila je manje ubitačna. Neobična za grčku mitologiju je priča o Prometeju, koji nije Olimpijac već Titan, koji je čovečanstvu doneo znanje o vatri. Božanske ili herojske epifanije ponekad su se doživljavale u istorijskim vremenima, bilo u snovima ili kao budna vizija, i često su dovodile do utemeljenja kulta ili barem čina obožavanja i posvećivanja prigodne žrtve.

Kako pravoslavci doživljavaju praznik

U Hrišćanstvu, 30. godine naše ere, Isus Hristos je kao drvodelja živeo sa svojom majkom Marijom i njenim mužem Josifom, U svojoj 30. godini, Isus Hrist odlazi na reku Jordan da ga sveti Jovan Krstitelj krsti u reci. Ugledavši Isusa Hrista kako dolazi, sveti Jovan Krstitelj reče:

„Gle jagnje Božije koje uzima na sebe grehove sveta“. Ovo je onaj za koga ja rekoh: „za mnom ide čovek, koji preda mnom postade, jer pre mene beše“. Po krštenju Hrista, a ono je obavljano tri puta potapanjem i otpuštanjem (pogruženjem) u vodu, otvorilo se nebo i začuo se glas Boga Oca koji je objavio da je Isus sin njegov, a tada na desno rame Isusa slete Sveti Duh u obličju belog goluba.

Ovim krštenjem je Isus pokazao prisutnima da poštuje zakone proročke, (iako je bio sin Božiji) nakon čega je Isus Hrist započeo svoje učenje, proslavljajući svoga Oca Boga tvorca, odabir „prostih i neukih“ zemljoradnika i ribara za svoje učenike Apostole.

Narodni običaji

Kod Srba se od davnina Bogojavljanje slavi veoma živopisno. Veruje se da se na taj dan, u ponoć, otvaraju nebesa i da se tada svaka želja može ispuniti. Bogojavljanjem se završava božićno svetkovanje, pa su u nekim krajevima Srbije, do ovog dana išle povorke koledera ili korinđaša, kao i vertepaša i vodičara. U narodu se ovaj dan zove još i Vodice ili Vodokršće upravo po imenu povorke. Na ovaj dan se osvećuje voda za koju se veruje da je lekovita i čudotvorna i naziva se Bogojavljanska voda.

Mnogobrojni pravoslavci, naročito Srbi, na ovaj dan idu u crkvu i uzimaju malo bogojavljenske vodice, koju čuvaju i koriste za umivanje, eventualno lečenje raznoraznih bolesti. Bogojavljenskoj vodici se, naime, pripisuju raznorazne moći, među kojima su i one isceliteljske. Zato, nije na odmet da u svakom pravoslavnom domu bude po flašica bogojavljenske vodice.